Schelden doen we niet alleen vanuit negatieve emoties, vertelt hoogleraar Discourse, Cognitie en Communicatie Jos van Berkum  bij De Nacht van KRO-NCRV . We drukken er ook ons enthousiasme mee uit en gebruiken het zelfs als motivatiemiddel. “Het is eigenlijk een soort krachtmiddel, dat je op heel veel verschillende manieren kunt gebruiken.”

Scheldwoordenlexicon

In zijn onderzoek kwam Van Berkum erachter dat hersenen binnen één vijfde van een seconde op scheldwoorden reageren. Het moet hierbij wel gaan om echte taboewoorden: “Het gaat erom dat bijvoorbeeld je ouders, of de mensen op de kinderopvang en school, al van jongs af aan dingen zeggen als: ‘Ho ho, is dat nou nodig?”, legt Van Berkum uit. “Als ouders rem je [het gebruik] af, en daarmee bereik je eigenlijk twee dingen”, gaat hij verder. Kinderen weten dat ze die woorden niet te veel moeten gebruiken, “maar je legt eigenlijk ook een scheldwoordenlexicon aan, zodat mensen, als ze later echt iets nodig hebben om hun uitingen kracht bij te zetten, een verzameling woordjes hebben waaruit ze kunnen kiezen.”

Pubers en schelden

Volgens Van Berkum schelden pubers niet alleen om zich af te zetten tegen de maatschappij. “Ik denk dat je bij pubers de sociaal verbindende functie van scheldwoorden ziet. Mijn dochter en haar vriendinnen noemen elkaar bijvoorbeeld pik”, vertelt hij. “Dat is een soort speel-beledigen, maar eigenlijk markeren ze juist een soort intimiteit, van: wij zijn zo intiem met elkaar, wij kunnen dat wel doen in deze context.”

Beluister hier het volledige fragment.